Nasz Patron

  • 11 kwietnia 2020 15:00
„… przyjeżdżała tu staruszka ze Słowacji i na kolanach szła od bramy do pomnika.
Płacząc szukała grobu swego syna. Czas nie zawsze goi rany.”
Andrzej Olejko, „Słowackie epizody z polskiego Podkarpacia”, BUKSS, Dębica 2004, s. 217.

 

Patronem Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego jest II Czechosłowacka Brygada Spadochronowa, której historia została wpisana w dzieje Nowosielec, wrześniowy bój 1944 r. „Aleją Śmierci”,  i symbol szacunku dla tych, którzy oddali swoje życie na obcej ziemi.

Kiedy po latach gen. Juraj Pivoluska – w 1944 r. dowódca 2 kompanii 1 batalionu – wraca do Nowosielec i widzi zadbaną mogiłę, na której stoi krzyż i rosną kwiaty, mówi do Kazimierza Pomykały ówczesnego Dyrektora Szkoły: „Nigdy Panu tego nie zapomnę. Ja tutaj powinienem leżeć z nimi.” Wówczas historia symbolicznie zatacza koło, a pamięć o zwykłych żołnierzach i „słowackich chłopcach” jak ich nazywali mieszkańcy Nowosielec, pokazuje wartość naszego człowieczeństwa.

W książce Andrzeja Olejki „Słowackie epizody z polskiego Podkarpacia” Wydawnictwo BUKSS, Dębica 2004 [s. 215] tak została opisana pierwsza wizyta gen. Juraja Pivoluski wg relacji Kazimierza Pomykały Dyrektora Szkoły w latach 1965 – 1990.
[…] gen. Pivoluska wziął mnie pod rękę i wyszliśmy na zewnątrz. Zapytał mnie czy obok szkoły są jakieś groby słowackich żołnierzy z okresu wojny? Odpowiedziałem, że tak i podeszliśmy do dwóch nagrobków na mogile zbiorowej. Astry tej jesieni kwitły cudownie, a i otoczenie mogiły robiło wrażenie. Gen. J. Pivoluska z niedowierzaniem podszedł do mogił i dotknął kwiatów jakby chcąc sprawdzić czy nie są cięte i chwilowo włożone do ziemi. Widziałem jego zdziwienie, zapytał mnie, kto opiekuje się tymi grobami, a ja odpowiedziałem, że młodzież szkolna. Wówczas odwrócił się do mnie i powiedział: 

- Nigdy Panu tego nie zapomnę. Ja tutaj powinienem leżeć z nimi! 

Jeszcze chwilę postaliśmy w milczeniu, myślę, że się modlił, po czym po chwili dołączyliśmy do reszty grupy.
 
 
Jaka była historia II Czechosłowackiej Brygady Spadochronowej?
 

Formowanie Brygady rozpoczęło się 19 stycznia 1944 r., a pierwszy rozkaz został wydany 19 stycznia 1944 r. w Jefremowie. Jednostka liczyła 2807 żołnierzy, a jej dowódcą został ppłk. Vladimir Prikryl. Według składu narodowościowego – po zakończeniu szkolenia – 70% stanowili Słowacy, 15% Ukraińcy (Rusini Zakarpaccy) i 14% Czesi, a tylko 1% obywatele innych narodowości; średnia wieku żołnierzy wynosiła 23 lata.

Szkolenie w Jefremowie, które przeszli żołnierze było wyjątkowo trudne i obejmowało wszystkich łącznie ze sztabem Brygady. 12 godzin dziennie odbywały się ćwiczenia spadochronowe i strzeleckie, a po kursie teoretycznym praktyczne skoki z balonów i z samolotów transportowych Li-2 wykonywane w dzień i w nocy. W pierwszym etapie szkolenia spadochronowego żołnierze wykonali 7675 skoków. Ćwiczono pomimo mrozu i zamieci śnieżnych współdziałanie poszczególnych kompanii i baterii artylerii. W końcu kwietnia 1944 r. żołnierze złożyli egzamin. W ćwiczeniach użyto ostrej amunicji, a desant „na tyły wroga” przy wietrze 9 m/s wykonała wzmocniona 2 kompania 2 batalionu spadochronowego, dowodzona przez por. Schwarza i npor. Čaplovica w czasie 17 min. niszcząc „wrogie lotnisko i składy paliwa”. W okresie szkolenia w Jefremowie żołnierze II Czechosłowackiej Brygady Powietrzno-Desantowej wykonali 16500 skoków spadochronowych, w tym 5884 z pokładów samolotów transportowych Li-2.